1 165 просмотров

Сиэр-майгы

• Арыы үрдүгэр аараҕы дагдатыма,
  Кырдьык үрдүгэр
  Сымыйаны ытыарыма.
  Өксөкүлээх Өлөксөй
• Этэр тыл эриэккэһэ уонна сүрэх иэйиитин эрчимэ тус-туспа төрүөттээх буолуохтарын сатаммат.
• Аан дойдуга туохтан да үчүгэй – эйэ, туохтан да куһаҕан – иҥсэ баар.
• Бэйэбиттэн ордук киэҥ өйдөөх, ыраас сүрэхтээх буолуохпун баҕардым. Үүнэриҥ төрдө ол ээ. Бэйэҕинэн астыммат, бэйэҕинэн дуоһуйбат буолуу.  Амма Аччыгыйа
  • Кырдьаҕаһы ытыктаа –
  Ол аата Боотургун!
  Олоҕу сылыктаа –
  Ол аата Куоһургун!
  • Оҕо куйуурдуу турара –
  Алаас култуурата!
  Ыччат үгэһи туойара –
  Сайдыы чиҥ туурата!
  • Таҥараҕа –
  Күлүк диэн суох!
  Хараҥаҕа –
  Хара диэн суох!
  • Эстиэх ыал сүөһүтэ
  Бэйэ-бэйэтин кэйсэр,
  Кэхтиэх дьон өһүөтэ
  Иэстэбилинэн тэйсэр…
  • Киһини буулдьа эрэ өлөрбөт –
  Өлөрөр сытыы тыл!
  Киһини сэрии эрэ өһөрбөт –
  Өһөрөр сыппах сыл!
  Виталий Власов
• Ол-бу хараҥа муннукка ботугураспакка эрэ, аһаҕастык, дуорааннаахтык саҥарыахха уолдьаста.
• Кыыһырбыт киһини кытта мөккүһэр хаһан да кыайыылаах.
• Кыра да кырдьыгы өрөлөһөн кыайбаккын. Кырдьык мэлдьи кыайар эрэ аналлаах.
• Кырдьыктан саатыахха сатаммат.
• Дьиҥнээх олоххо, ардыгар сымыйаны кырдьыктан араарар күчүмэҕэй.
• Сытынньаҥ мас кэриэтэ тугу да сылыппакка, аҥардас буруону эрэ таһааран, сыыгыныы сытыахтааҕар, куруҥ тиит курдук кылгастык илгэ сылааһынан сырайан, күлүбүрэччи умайан бүппүт ордук.
• Куһаҕан син биир дьүөкэт кэриэтэ. Дьүөкэт сыстыбыт сиригэр, төһө да сууйбутуҥ иһин, бэйэтинэн хайаан да хаалааччы.
• Ордук-хоһу саҥарыахпыт диэн, арай чиэһинэйэ суох дьон, кэтэхтэригэр кирдээх санаалаах дьон куттаналлар.
• Куһаҕан өй-санаа, түктэри кэмэлдьи хайаан да содуллаах буолар.
• Куһаҕан бастаан сыстыа эрэ кэрэх, ыраастанарыҥ күчүмэҕэй.
• Биирдэ эппити кэлиилии кэбэ турар үтүөҕэ тиэрдээччитэ суох.
• Аҕыйах куһаҕан киһи күлүгэр күн сырдыгын бүөлэтэр диэн – бу алдьархайдаах алҕас.
• Киһини кэтэҕиттэн буруйдуур дөбөҥ.
• Кыаммат, мөлтөх киһини биитэр кыра оҕону аһыныахха сөп.
• Сидьиҥ быһыыны, сымыйаны өсөһөн, куттаан кыайбаккын. Харса суох охсуһан эрэ кыайыахха сөп.
• Бэйэ мөлтөҕүн кырдьыгынан билинэр эр сүрэхтэниэххэ наада. Ити киһи аайы кыайтарбат.
• Хараҥа дууһалаах киһи хараҕар түһэр сырдыгы симэлитэн, боруоруччу көрөн сылдьааччы.
• Дьоллоох дьон туора киһи кыһалҕатын өйдөөччүлэрэ суох.
• Сирэр, критикалыыр саҕа дөбөҥ бу орто дойдуга суох.
• Сир үрдүгэр төлөммөт иэс суох.
• Дьолу бэриһиннэрбэттэр. Софрон Данилов
• Олоххор эн саамай улахан өстөөҕүҥ – эн бэйэҥ буолаҕын.
  Саамай улахан алҕаһын – бэйэҕин сүтэрии.
  Саамай улахан буруйуҥ – үтүөнү санаабат, махтаммат буолуу.
  Саамай ыар сүтүгүн – олоххор эрэли сүтэрииҥ.
  Сырдык өйгүн тумус туттан,
  Сырыт бу күн сиригэр.
  • Кырдьык курдук кур күүстээх
  Күн анныгар туох да суох.
  Кырдьык курдук үйэлээх
  Күн сиригэр эмиэ суох.
  Кырдьык – кылыс, уот болот,
  Киһи көтөр кыната.
  Кырдьык – эрдээх дьон дьоло,
  Кырдьык – сайдыы ырыата.
  Семен Данилов
• Бастыҥ баай- дьон ытыктабыла, ыраас суобас. Иван Гоголев — Кындыл
• Дьону дөрү көрөҥҥүн — хараххын сылатыаҥ. Тыйыс да тыын хардалаах буолар. Халтай хаамаҥҥын — салгыҥҥа ыйаныаҥ. Кыра да буоллар таһаҕастаах буол. Сиртэн арахсыбат курдук.
• Киһи үксэ иэстээҕин билинэр: дьонугар уонна тус бэйэтигэр. Ол үрдүнэн, сорохтор өрүү ылардааҕынан ааҕыналлар.
• Киһини сэнээҥҥин — таһаҕаскын элбэтиэҥ. Соҕотох көхсүҥ уйара саарбах.
• Хайҕабыл диэн халаан уута. Баһаамнаан баран устан хаалыаҕа. Илдьэ да барыан сөп, сэрэммэтэххинэ. К.Д. Уткин — Нүһүлгэн
  • Мааны майгы – көтөр кынатыҥ. Өс хоһооно
  • Сиэри-майгыны өрө туппуттар тус олохторугар халтарыйа сылдьар баайга-дуолга, далбарга-үпкэ күөлэһийбэтэхтэрин иннигэр ааттара үйэлэргэ хаалыа, махталынан ахтыллыа. Егор Неймохов
  • Куһаҕан суол аты муҥнуур,
  Муҥ-эрэй киһини буулуур.
  Бадарааҥҥа массыына батыллар,
  Хопко киһи хабыллар.
  • Наһаа өрө хантайыма —
  Силиҥ түөскэр түһүө.
  Наһаа өрө ыстаныма,
  Үлтү түһэн өлүөҥ.
  • Туора киһиэхэ буруйгун түһэримэ:
  Хаһан да саһыма киһи кэтэҕэр.
  Муҥҥун-соргун түһэримэ,
  Дьоҥҥо дьолгун, үөрүүгүн үллэр.
  • Өйдөөхтөр өтөрү көстөөччүлэр,
  Акарылар хойут биллээччилэр.
  • Аппын ыытан кэбистим, —
  Сарсын син биир тутуоҕум.
  Алҕас саҥаран кэбистим, —
  Саҥабын хантан тутуомуй?
  • Ким баай дууһалаах –
  Ол бараммат баайдаах.
  Леонид Попов
• Этэр тыл эриэккэһэ уонна сүрэх иэйиитин эрчимэ тус-туспа төрүөттээх буолуохтарын сатаммат. Амма Аччыгыйа
•  Үөл тиити ойо охсон ааспытыҥ
  Өр да өр оспокко турааччы,
  Туох эрэ оҥорбут алҕаһыҥ
  Умнуллан биэрбэккэ муҥнааччы.
  • Кураанах солуурчах
  Тыҥкынас тыастаах,
  Татым ычалаах
  Таһы-быһа айдааннаах.
  • Куһаҕан эмиэ үчүгэйдээх —
  Өйү угар дэһэллэр.
  Алҕаһы билиммэт үлүгэрдээх
  Онтуҥ дириҥээн иэдэтэр.
  • Атаҕастаабыт киһиҥ
  Анаабыламмыт айа курдук
  Эйигин эмиэ кэтэһэрин
  Умнубатыҥ ордук.
  • Атын киһи аартыгар
  Айа иитэ сылдьымаар,
  Бэйэ тарпыт кылыытыгар
  Түбэһэр түгэн эмиэ баар.
  • Кыра, кыаммат муҥнааҕы
  Кыһарыйбат баҕайы.
  Бэйэҕин эмиэ кыайааччы
  Бэрис гынар буолааччы.
  Н. Герасимов — Айталын
  • Киһиэхэ, сэгээр,
  Куһаҕаны оҥорума.
  Тугу оҥороруҥ бэйэҕэр
  Төннөн кэлиэн умнума.
  С. Тумат
  • Соҕотох илиигинэн
  Ытыскын таһыммаккын,
  Бэйэҕин арбаан эн
  Ырааҕы барбаккын.
  И. Брызгалов
  • Бүдүрүйбүккэ — сүбэ,
  Тиийиммэккэ — көмө.
  • Хомолтону кистииллэр,
  Үөрүүнү үллэстэллэр.
  • Киһини киһи мөҕөрө —
  Болҕомто биир көрүҥэ.
  Т. Аммосова — Ахсаана Сонтуой
• Сааттааҕы оҥорума,
  Саргыгын самнарыма.
• Үөрдүбүт киһиҥ хараҕа
  Үрдүктэн үрдүк хайҕабыл.
• Хаҕыс сыһыантан
  Харах ууланар.