• Үүнэр от-мас
  Үрдүктээх — намыһахтаах,
  Үөскүүр киһи-сүөһү
  Үчүгэйдээх — куһаҕаннаах.
  Соло — аат,
  Аат соло
  Күн сиригэр
  Күтүр күүстээх көлө.
  Айаҕы аһатар,
  Атаҕы таҥыннарар,
  Айхалынан аатырдар.
  Алҕаска атыллар
  Атаҕастабыллаах, абалаах,
  Балыырга батыллар
  Баһахтаах, батталлаах,
  Хопко холбоһор
  Кутурҕаннаах, хомолтолоох.
  Өскө түбэһэр
  Өлүүлээх, өһөхтөөх,
  Балыыр эрэ барыта
  Батталлаах…
  Алампа
  • Көтөр буоллахха – халлаан
  кыйаар үрдүгүнэн куһууруохха,
  Киһи буоллахха – олох оргуйар
  үөһүнэн сылдьыахха.

• Бу дойдуга киһи арҕахтаах эһэ кэриэтэ уйа хастан сылаастык утуйар, тото аһыыр, маанытык таҥнар туһугар төрөөбөт, бар дьон туһугар үлэлээри, айаары төрүүр.
• Киһи бар дьоҥҥо туһалыырын тухары киһи.
• Бар дьон туһугар үлэлээн-хамсаан олорбут киһи суола-сураҕа суох сүтүөн сатаммат.
• Киһи тугун-ханныгын, ис дьиҥин дуоһунаһа, үрдүк солото быһаарбат эбээт.
• Инники кэскилинэн өрө күүрбэтэх киһи кыната суох көтөргө холоонноох.
• Үлэһитэ суох киһи, төһө да тупсаҕайдык тутта сатаабытын иһин, төһө да кыларыйан турар кырдьыгы саҥара сылдьыбытын иһин, улахан итэҕэлгэ тиксиэн сатаммат.
• Киһи, сааһырдаҕына, дойдумсах, дьонумсах буолар.
• Киһи үгүһү күүтэр киһититтэн көрдөбүлэ да үрдүк буолаччы.
• Үчүгэйтэн мөкүнү араарар сытыы харахтаах, куһаҕаны кытта эйэлэспэт үтүө сүрэхтээх, кырдьыгы этэртэн чаҕыйбат хоһуун санаалаах киһи.
• Аҕыйах мөкү киһи күлүгэр күн сырдыгын бүөлэтэр диэн – бу алдьархайдаах алҕас.
• Аан дойдуну тумарыктыйбыт хараҕынан аҥаархайдык анаарар киһи, сөҕөр уонна соһуйар, үөрэр уонна хомойор, таптыыр уонна абааһы көрөр дьоҕурун сүтэрбит киһи, төһө да күн сырдыгын көрөрүн иһин, тыыннаах аатырыан сатаммат.
• Инники кэскилинэн өрө күүрбэтэх киһи кыната суох көтөргө холоонноох. Софрон Данилов
• Олоххо мэлдьи үчүгэйи көрдүү сылдьар киһи, атын киһи туох эмэ үчүгэйин буллаҕына, эмиэ тэҥҥэ үөрсүбүтүнэн барар.
• Үтүө киһи ылбычча да соҕуһу тупсара, киэргэтэ сылдьар идэлээх.
• Үтүө киһи алҕаһыырыгар даҕаны үтүө дьоннор үгэстэринэн алҕаһыыр эбит.
• Киһи көхсүгэр көстө сылдьар кыната суох. Кини сытыы кыната — өйүн, сүрэҕин инники дьулуһуута.
• Күүстээх,дьулуурдаах да киһи арыт сымнаан, кэбирээн ылар кэмнэрдээх.
• Куһаҕан киһи үтүөнү да холуннара, үрдүгү да намтата сатыы сылдьар адьынаттаах.
• Куһаҕан киһи бэйэтин аргыстарын холуннара, намтата сылдьар үгэстээх буолар.
• Дириҥ культуралаах сэмэй киһини кураанаҕынан хобдьоорбут хоодуоттар ордук хомоҕойдук хотоллор эбээт. Оннук бэдиктэри утары дьарыйталаан, үтүө дьону өрүһүйтэлээн иһэр оннугар, ардыгар өссө бэдиктэри тэптэрэн, тэбиэһирдэн биэрэрбит баар эбээт хомолтолоох суол…
• Иитиллиилээх киһи бэйэтин туһунан саамай хойут кэпсээччи.
• Бэйэҕин таптаа, харыстаа, ол эрээри бэйэҕинэн муҥурданыма, инниҥ диэки дьулуруйан, өрө дабайдар дабайан ис.
• Киһи үөрүүтүнээҕэр эрэйин ордук сатаан кэпсиир.
• Сааһыҥ тухары бар дьону кытары дьолгунан доҕордос, кыайыыгынан кыттыс.
• Киһи туһугар олорор, киһи туһугар охсугар, киниэхэ дьиҥнээхтик дьулуһар киһи барыны кыайар, ол иһигэр тус бэйэтигэр тосхойор эрэйи-муҥу, ыар сүтүгү тулуйарга дохсун күүһү булунар. Амма Аччыгыйа
• Үксүгэр улахан киһи, эн кинини төрүт да көрбөккө сырыттаххына, эн кэскилгин хайы-үйэ кэскиллээбит, эн төлкөҥ иннигэр хайы-үйэҕэ бэйэтин этин-хаанын, дууһатын биэрбит буолааччы.
• Кэрэттэн кэрэ диэн, кэрэ кэрэтэ диэн киһи буолуох тустаах.
• Киһи санаатын ырааһа халлаан өҥүнээҕэр сырдык, киһи өйүн сытыыта күн уотунааҕар сытыы, киһи күүһэ уу күһүнээҕэр ордук.
• Икки атах буоллаҕа – бу дойдуга улуу күүстээх.
• Сорох киһи киэҥи, ырааҕы, улаханы дьылҕалыыр, оттон сорох дьиэ эргиннээҕинэн эрэ дьарыктанан тахсар.
• Дьонноох киһи кута-сүрэ хаһан да мөлтөөбөт, тостубат, мэлдьи чөллөөх, күүстээх буолар. Буор кут, салгын кут, ийэ кут үһүөн биир сомоҕо буолуох тустаахтар.
• Киһи диэн бу аан дойду кэрэттэн кэрэ симэҕэ буолуохтаах. Суорун Омоллоон
• Оо, киһи! Кини таайылллыбат таабырын, сүдү кистэлэҥ, уустуктан уустук харамай! Киһи кимин бэйэтэ да билбэт… Үйэттэн үйэлэр тухары ону билэ сатаан муҥнанар, муҥур уһугар тиийтэлээн ылбахтыыр…
• Киһи эрэйдээх туохха барытыгар үөрэнэр эбит…
• Киһи барахсан эр санаатын ылыннаҕына тугу барытын кыайар!
• Сир үрдүгэр киһи эрэ алҕаһы аһаҕастык билинэр.
• Куһаҕан киһи дыбарыаска да олорон киһилии олорбот.
• Куһаҕан санаалаах киһини ханнык да эмп үтүөрдүбэт.
• Бу сир үрдүгэр киһи курдук кырыктаах туох да суох эбит!
• Куһаҕан киһи үчүгэйгэ куруук хараҕын аалларар.
• Ол эрээри көммөт киһи суох эбээт.
• Эрэйи-муҥу көрбүт киһи ордук мындыр…Иван Гоголев
• Сэмэйдик туттуу, сылдьыы, сэмэй үөрэх, сэмэй үлэ, сэмэй олох суолуттан туораабыт дьоннор сир өппүттэрэ, үчүгэйгэ тиийбиттэрэ диэн суох.
• Былыргыттан быйылгыга диэри, төрүт-уус, тойон-хотун буолуу уонна өй даҕаны – киһи үчүгэйин, куһаҕанын быһаарбат. Киһи үчүгэйэ – кини сүрэҕин ырааһыгар, сүнньүн көнөтүгэр, онтон атын мээрэй суох. Күннүк Уурастыырап
• Киһи барахсан эрэлин,Кини кэрэмэн кэскилин

  Итэҕэйэрим бэрт буолан,

  Эрэнэрим бэрт буолан –

  Кэхтибэккэ, хоһууннук,

  Күүспэр сылдьар уол курдук,

  Инним диэки дьулуһабын.

  Иҥнибэккэ иһэбин.

• Үөрэн бар дьону таптыырга,
  Үрдүктүк туттума бэйэҕин,
  Сэнэнэн сиргэ да кииримэ:
  Сыысхала суох таба этиэҕэ
  Эн кимҥин дьон эрэ. Дьон эрэ!
  Аны аас-туор, быстыы, ыарыы
  Сахаларга суоһаабат.
  Суоһуур аны алыс барыы
  Холуочутар алыба.
  Ыраах тырымныыр уот курдук,
  Ыраах кытыастар кыым курдук
  Ыҥырар эрэллээх буолан,
  Ыҥырар уоту итэҕэйэр буолан,
  Киһи барахсан кэхтибэт,
  Кэнчиэттээбэт, эстибэт,
  Иннин диэки дьүккүһэр,
  Иҥнибэккэ баран иһэр.
  Тыа маһа араастаах буолааччы,
  Норуокка киһи да араастаах
  Ол эрэн кэрэтэ кыайааччы,
  Эмэҕэ, дьааттааҕа аҕыйах.
  Хоһуун буол соҕуруу дьон курдук,
  Күндүһүт илиҥҥи дьон курдук,
  Арҕааҥҥы дьон курдук сайдыылаах,
  Хотугу дьон курдук судургу.
  Өрүү талас тохтообокко
  Уоскуйбакка, толлубакка,
  Хаардаах чымаан чыпчаалларга,
  Кыраман саҕахтарга.
  Сыыһа-халты хаамтым диэн —
  Санаарҕаама, атаһыам!
  Сир үрдүгэр суол дэлэй:
  Табыаҥ, баҕар, алҕаһыаҥ.
  Семен Данилов
• Үөрбүт киһи сирэйин саҕа үчүгэй суох дииллэрэ кырдьык ээ: үөрүү эмэни даҕаны эдэригэр эргитэр буоллаҕа. Леонид Попов
• Үгүс үтүөнү, үчүгэйи ааспытын, биитэр суох буолбутун эрэ кэннэ өйдүүбүт. Ардыгар сылааһы тоҥнохпутуна, сөрүүнү — тириттэхпитинэ, минньигэһи — аһыыны амсайдахпытына биирдэ сыаналыыбыт.
• Дьон бэйэтэ баҕаран, дьулуһан, көрдөһөн эрэ ситиспитин ордук күндүтүк саныыр. Оттон халлаантан түһэр хаар-самыыр курдук, көнньүнэн кэлбити аахайбат. Нико­лай Лугинов

Киһиттэн ордук үчүгэй
Аан дойдуга туох да суох –
Айар, тутар, тилиннэрэр:
Суохтан баары үүннэрэр.
Киһиттэн ордук куһаҕан
Аан дойдуга эмиэ суох –
Алдьатар, уорар, өлөрөр:
Баары суохха төннөрөр…
Туох диэн этэй эйиэхэ
Миэхэ уонна киниэхэ
Күн сиригэр аҕалбыт
Дьылҕа хаантан аналбыт?!
Киһи буолан олоруу —
Айыы сиэрин тутуһуу:
Туһалааҕы оҥоруу,
Үтүө суолга дьулуһуу!
Кыраттан да сырдык, дуолан,
Чаҕылҕанныы уот саҕан,
Олор киһи бэрдэ буолан,
Куһаҕантан араҕан!
Семен Руфов
• Күндүттэн күндү,
Көмүстэн күндү — Киһи,
Киһи барахсан!
Үгүстэр сатыыллар хайгыыры —
Аҕыйахтар уйаллар хайҕанары.
Киһи барахсан —
Сир Ийэлии өлбөт аналлаах,
Кэннигэр хаалларар
Кэнчээри ыччаттаах.
Киһи аата — киһи!
Туох эмит итэҕэстээх,
Сыыһалаах, буруйдаах,
Кимиэхэ да суох үчүгэйдээх,
Киһи аата — киһи!

• Киһи элбэҕи биллэҕин-көрдөҕүн ахсын, сааскы үрүйэ уутунуу өссө эрчимирэн, күүһүрэн, киэҥҥэ-дуолга тардыһар дьикти идэлээх. Иван Мигалкин
• Киһи кэлэр соҕотох,
  Киһи барар соҕотох,
  Киһи сиргэ соҕотох,
  Хатыламмат соҕотох…
  Үчүгэй даҕаны соҕотохсуйар.
  Бэйэҕин кытта бэйэҥ,
  Бэйэҥ утары бэйэҥ,
  Бэйэҕиттэн бэйэҥ
  Ыйытарыҥ, ыксатарыҥ,
  Ыгылыйа көнньүөрэриҥ,
  Ытамньыйан ыларыҥ.Сир үрдүгэр
  Саамай чугас
  Ырааппытыҥ,
  Сир үрдүгэр
  Саамай истиҥ
  Хомоппутуҥ…
  Киһи бу сиргэ
  Аан бастаан олорор.
  Алҕаһыыр, айар —
  Барытын — аан бастаан!
  Сурах — биллиим,
  Сурах — тыллыым,
  Сурах — дьонтон хоргутуум…
  Сурах — солох,
  Сурах — куйах
  Баарын, кырдьык, билиниим…
  Кэтэһииттэн ордук эрэй
  Кэрэ сирбэр суох эбит,
  Дьоллоох copy кээмэйдиир
  Кэм кэрчигэ кини эбит.
  Бу сиргэ дьиҥинэн,
  Дьикти суох.
  Дьылҕалыын мөккүһэн,
  Кыайбыт суох.
  Күн тахсар, күн киирэр
  Түгэнин
  Саҕахха тохтоппут
  Ким да суох.
  Арай…
  Бэлэхтиэ дьиктини
  Киһиэхэ — киһи.
  Наталья Михалева-Сайа
  • Киһи муҥнаах
  Мунаах да эбит дууһата!
  Саргы Куо

• Хайа да кэмҥэ олордорбут, кырдьык даҕаны, киһи киһиэхэ истиҥ сыһыана — туохха да тэҥнэммэт үтүө бэлэх. Феодосия Васильевна Габышева
• Тыла ыйааһыннаах, суолталаах буола сайдыбыт киһи түгэни ис хоһоонноон биэрииттэн санаатын сайыннаран барар. Дапсы
• Хас биирдии киһи куоттаран кэбиспит санаата-толкуйа, ситэриэхтээҕин ситэрбэтэҕэ, айбакка-туппакка хаал- быта — бу киһи аймах бүттүүнүн сүтүгэ.
• Соҕотох олох олорбот, соҕотох тыас таһаарбат.
• Эн аттыгар кэргэниҥ, оҕолоруҥ, дьонуҥ дьоло суох буоллахтарына, ол аата эн эр киһи аналын толоро иликкин. Мандар Уус
• Дойдуну киһи киэргэтэр,
  Киһитэ суох сир дьүдьэйэр.
  Семен Данилов
  • Өскө үчүгэй диэнтэн үөрүмүүм,
  Куһаҕантан сиргэнэн, сүөм түһүмүүм,
  Олох осхоругар ээл-дээл буолуум,
  Ордуубар бүгэн, дьылыйан олоруум —
  Ол кэриэтин күнү көрбөтөх,
  Ончу төрөөбөтөх көнө.
  • Дьонноох киһи элбэх түбүктээх,
  Дьиэтигэр тиэтэйэр үлүскэннээх.
  Иван Федосеев- Доосо

• Киһи үлэни да үлэлиэхтээх, сырыыны да сылдьыахтаах, сынньалаҥы да сатыахтаах, бэйэтин да көрүнүөхтээх, дьоҥҥо үтүөнү оҥорортон да дуоһуйуохтаах.
• Хас биирдии киһи — хатыламмат хартыына, хатылам- мат ураты айылҕа,ураты көстүү. Онон хас биирдии эр киһи, дьахтар бэйэтин иннин-кэннин көрүнэн, сыана быстыахтаах, кээмэй бэриниэхтээх, сөпкө сылдьабын дуу, сыыһа сылдьабын дуу, туһалааҕы оҥордум дуу, туһата суоҕу дуу диэн. Хас биирдии киһи бэйэтин туһугар, оҕотун туһугар сааһыланыахтаах, уһуктуохтаах, өйдүүн-санаалыын киэркэйиэхтээх, кырасыабай буолуохтаах эбит. Кырасыабайдык сылдьыахтаах, кырасыабайдык кырдьыахтаах. Оччоҕо аата-суола айылҕаҕа кырасыабайдык суруллуо. Кэнчээри ыччатыгар, эбэтигэр, дойду сиргэ, бүттүүн айылҕаҕа кини аата-суола ааттанар эбит.
• Киһи диэн хаама сылдьар айымньы, хатыламмат хар­тыына. Эдьиий Дора
• Киһи көстөр дьүһүнэ диэн күн кырааската. Тимофей Сметанин
• Аан дойду – киһи курдук
  Киһи бэйэтэ – аан дойду.
  Савва Тарасов
  • Киһи –
  Аҕыс кырыылаах буолуохтаах
  Кылыстыы кылбаҥныы оонньуохтаах!
  Аралыйар кустук дьэрэкээнин ылыахтаах,
  Үйэлэри үрдүнэн хардыылаан иһиэхтээх!
  Сергей Васильев – Борогонскай
  • Киһи айылгыта – уот-төлөн,
  Киһи ырата – үөрүү-үүнүү,
  Киһи анала – олоҕу тутуу
  Егор Жирков
  • Айылҕа маанылаабыт киһитэ – сэбэрэтэ да кэрэ, майгыта да мааны, дьоҕура да ботуччу.
  Гаврил Филиппов
  • Барыта киһиттэн тутулуктаах.
  Баҕарыа: күөх хонуубун хара буорунан күдээритиэ,
  Күөх от үүммэтэх куйаарын
  Сиир отоннорунан силигилэтиэ.
  Саргы Куо
  • Киһи бу олоххо хайдах-туох дьаһанан олорбута таах хаалбат, күдэҥҥэ көппөт эбит. Айталина Никифорова
  • Бас-баттах тыллаһыы аанньаҕа тириэрдибэт. Ангелина Татаринова-Леди Муус
  • Биллэрин курдук, ойуур маһа
  Үрдүктээх-намыһахтаах,
  Киһи даҕаны, арааһа,
  Син итинник быһыылаах.
  Н. Литвинцев
  • Малга-салга, байарга
  Муҥнаныма ымсыыран.
  Маҥнай киһи буоларга
  Мэлдьи дьулус кыһаллан.
  А. Тарасов
  • Киэҥ киһи кэриҥин биллэрбэт,
  Дириҥ уу түгэҕэ көстүбэт.
  • Бэл кырынаас бэлиэлээх –
  Киһи бэрдэ биллиэхтээх.
  “Алгыстар”