Загрузка...
Олунньу 24 күнүгэр Санкт-Петербург архыыбыттан көстүбүт матырыйаалларынан түмүллэн тахсыбыт саҥа «Наследие Ионовых» кинигэ биһирэмэ буолла. Мария Николаевна Андросова-Ионова сахалартан бастакынан Нуучча географическай уопсастыбатын кыра кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт, уустук уонна ураты дьылҕалаах,бэйэтин дьаныарынан үөрэнэн олоҕун кэнники сылларын наукаҕа анаабыта. Саха дьахталларыттан бастакы чинчийээччи, фольклору хомуйааччы,олоҥхоһут Мария Николаевна Андросова-Ионова уонна этнограф, Саха сиригэр үөрэҕи тарҕатааччы Всеволод Михайлович Ионов үлэлэрин сырдатар кинигэ тула сэргэх кэпсэтии буолла. Салгыы тэрээһин иккис чааһыгар Ионовтары үйэтитиигэ үлэлэри торумнааһын буолла.
«Наследие Ионовых» кинигэ тула санаа атастаһыы,
Ионовтары үйэтитиигэ үлэлэри торумнааһын протокола
Буолбут күнэ: олунньу 24 күнэ, 2025 сыл
Буолбут сирэ: Таатта улууһа, Ытык-Күөл,
улуустааҕы норуот айымньытын дьиэтэ
Ыытааччылар: Игнатьева С.С., Вырдылин Г.Г.
Андросов Гаврил Гаврильевич – “Чолбон” сурунаал бас эрэдээктэрэ, Саха сирин суруйааччыларын Сойууһун бэрэссэдээтэлэ: Уус-уран литератураҕа, театрга ураты дьылҕалаах саха дьахтарын уобараһынан айымньылар, спектакллар айыллыахтарын наада.
Сивцева Изабелла Александровна – педагогическай наука кандидата, А.Е. Мординов аатынан Тааттатааҕы лицей директора: Өрөспүүбүлүкэ оскуолаларыгар сахалыы айылҕалаах, иитиилээх оҕолору анал торум быһыытынан ылыллыахтаах. Ионовтар нэһилиэстибэлэрин үөрэтэн сахалыы итэҕэлбитин инники тутуохтаахпыт.
Местникова Акулина Егоровна – социологическай наука кандидата, айылҕа үөрэҕин наукаларын профессора, Гуманитарнай чинчийии уонна аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар кыһалҕаларын институтун үлэһитэ : Оҕолорго аналлаах этнографическай өрөспүүбүлүкэтээҕи ааҕыылары тэрийиэххэ диэн этии киллэрэбин.
Борисов Егор Егорович — медицинскэй наука дуоктара, Нуучча географическай общество чилиэнэ, «Оҕо куйуурдуу турара» фонда салайааччыта: оҕолорбутун айылҕа күүһүгэр итэҕэйэргэ үөрэтиэхтээхпит. Искусственнай интеллект оннугар чараас эйгэни туһаныахха. Көстүбэт чараас эйгэҕэ, атын үрдүк таһымҥа тахса сатыахтаахпыт. Экспедиция бырайыагар көмөлөһүөхпүт диэн биир дойдулаахпыт А.В. Горохов тылын тиэрдэбит.
Бугаев Дмитрий Николаевич — Саха Республикатын Государственнай мунньаҕын (Ил Түмэн) депутата, Емельян Ярославскай аатынан хотугу норуоттар историяларын уонна култуураларын холбоһуктаах судаарыстыбаннай музей директора: “Саха музейа” кыттыһан үлэлиэҕэ, бу үлэҕэ бииргэ үлэлэһиэхпит. Дьоҥҥо кэпсээн, экскурсия оҥорон урукку үгэһи сөргүтүөххэ наада. Ил Түмэҥҥэ 2023 с. диэри политикаҕа сөп түбэһэр тэрээһин буола турар. Олох хамсааһына түргэнник сайдан иһэр, депутаттарга үөрэтии барар. Ол курдук быыстапка тэрийдибит. Саха сирин интеллигенциятын кытта үлэлэһэбит, сайдарын туһугар үлэлэһэбит. Былааска олорор дьону интэриэһиргэтиэххэ наада.
Вырдылин Гаврил Гаврильевич: Комитекка тиийэн чилиэттэри мунньуу повесткатыгар Ионовтар боппуруостарын уопсай политикаҕа киллэриэххэ.
Бугаев Дмитрий Николаевич: Киллэриэххэ. Комитекка киллэрэн ити боппуруоһу көрүөхпүт.
Андросов Иван Михайлович — Саха Республикатын киин быыбардыыр хамыһыйатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы: Бу кинигэни ырытыахха наада. Тааттаҕа туристарга М.Н. Андросова-Ионоваҕа аналлаах миэстэлэр баар буолуохтарын наада. Таатта дьахтарын уобараһын М.Н. Андросова-Ионова нөҥүө сахаларга тиэрдиэххэ. Элбэх научнай-практическай конференция наада, салааларынан, разделларынан илдьиритэн, маны Таатта улууһа киинниэхтээх. Ырытарга баай матырыйаал баар. Сөпкө туһанан үлэни бу сайын саҕалыахха наада. Пааматынньыктар аттыларыгар дьон энергиятын атастаһарыгар деталлар баар буолуохтаахтар. Холобур, Алампа пааматынньыгын аттыгар бүччүм сир баар буолуон наада Алампа хоһооннорун истэргэ. Алгыска, итэҕэлгэ, оҕо үөрэтиитигэр буоллун, дьоҥҥо тиэрдиэххэ наада. Дьоҥҥо итэҕэли, эрэли, историябытын тиэрдиэхтээхпит. Онно хамыыһыйата тэрийиҥ.
Винокуров Василий Васильевич — философскай наука кандидата, Хотугулуу-илиҥҥи федеральнай универститет доцена: Хас биирдии тахсар кинигэ ис хоһоонуттан сиэттэрэн туспа ааттааҕа эбитэ буоллар, оннук салҕаннар салҕанан баран иһиэ этэ. Үөрэх-билии өттүн киэҥник сырдатыахха баар этэ. Ионов оскуолатын туһунан суох. Сыыппаралары, күннэри-дьыллары чуолкайдыахха наада. Оскуола ханна аһылла сылдьыбытын билиэххэ наада. Сиимэн сайылыгар бэлиэ туруоруохха наада. Путеводитель оҥоһуллуон наада. Ольга Всеволодовна кыыһа Виктория Григорьевна Ионова нэһилиэстибэтин киллэриэххэ наада. Оҕолорун туһунан ситэриэххэ наада. Хомуурунньук саҕаланыан наада.
Попова Матрена Петровна — филологическай наука кандидата, Хотугулуу-илиҥҥи федеральнай универститет доцена: М.Н. Андросова-Ионова нэһилиэстибэлэрин үөрэтиигэ монография тахсарыгар үлэлэһиэххэ сөп. Араас өттүттэн культурологтар, фольклористар, литературоветтар, тыл үөрэхтээхтэрэ бары өттүттэн көрөн коллективнай үлэ таһаараллара буоллар суолталаах буолуо этэ. Экспедицияҕа архыыбы кытта үлэлиир, текстологическай анализтары сатаан оҥорор учуонайдар барыахтарын наада, оччоҕо үйэлээх, таһымнаах үлэ буолуо этэ. Мин М.Н. Андросова-Ионоваҕа наһаа интэриэстээхпин, Санкт-Петербург куоракка архыыпка барбыт киһи дии саныыр этим. Гендернай чинчийиини интэриэһиргиибин, аныгы кэмҥэ дьахтар олоҕун уопута киһи-аймах сайдыытыгар киллэрэр кылаатын саха эйгэтигэр үөрэтиигэ Мария Николаевна олоҕун, айымньыларын үөрэтии төһүү күүс буолуон сөп эбит. Хоту дойду дьахтарын уобараһын, күүһүн үөрэтии суох.
Шишигина Анна Николаевна — историческай наука кандидата, Емельян Ярославскай аатынан Дьокуускайдааҕы кыраайы үөрэтэр музей директоры солбуйааччы: Уонча кинигэни аахпат гына докумуоннар хомуурунньуктара наада, хайаан да комментарий баар буолуохтаах. Оскуола оҕолоро да, устудьуоннар да, филологтар, культурологтар да тутталларыгар сөптөөх. Первоисточник буолуохтаах.
Архипова Светлана Климентьевна – педагогическай үлэ ветерана: Сахалыы тылбаастаан нэһилиэнньэҕэ тиэрдиэххэ наада. Дьон интэриэһин тардар конкурстар наадалар. Үйэтитиигэ сквер наада.
Постникова Александра Николаевна – “Таатта” литературнай-художественнай түмэл үлэһитэ: 2-с чааһа научнай обработкаланан баран олох бары эйгэтигэр тарҕаныан сөп. Ионова үлэлээбит музейын Санкт Петербургтааҕы Кунсткамера музейын кытта сөбүлэҥ түһэрсиллиэн наада. Билигин музей архыыба атын дьиэҕэ көһөрүнэн көрөр кыах суох.
Петров Петр Дмитриевич — улуус общественнай сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, Мария Николаевна Ионова аймаҕа: Эһиил 2026 сылга Всеволод Михайлович Ионов төрөөбүтэ 175 сылынан Правительство таһымыгар юбилейнай хамыыһыйа тэрийиитин ситиһэргэ.
Протоколу суруйдулар: А.А. Маркова, А.Н. Постникова
Историческай наука кандидата, Гуманитарнай чинчийии уонна аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар кыһалҕаларын институтун сүрүннүүр научнай сотруднига Лилия Иннокентьевна Винокурова «Наследие Ионовых» кинигэҕэ рецензията: